درباره اعتیاد به خودارضایی نمی‌توان حرفی زد، مگر آنکه درباره فواید خودارضایی و عوارض آن صحبت کرده باشیم. تنها آنگاه می‌توانیم اعتیاد به خودارضایی را تعریف کنیم و برای آن حد و میزان در نظر بگیریم.
متاسفانه وقتی کلمه خودارضایی را در گوگل به فارسی سرچ می‌کنیم، با مقالاتی مواجه می‌شویم که همگی بیش از آنکه علمی باشند، جهت‌دار و کوته‌نظرانه نگاشته شده‌اند و تنها به مضرات خودارضایی اشاره کرده‌اند. همچنین این مقالات هیچ تمایزی بین میزان خودارضایی طبیعی و خودارضایی مزمن یا اعتیاد به خودارضایی قائل نشده‌اند و به‌جای آنکه کمکی به فرد مبتلا باشد، بیشتر احساس گناه را در او تشدید می‌کند.
همه می دانیم از نظر فرهنگی و آموزه‌های مذهبی، خودارضایی گناه و غیرقابل‌قبول است.
در این مقاله سعی داریم نگاهی همه‌جانبه و تنها بر اساس یافته‌های علمی به پدیده خودارضایی داشته باشیم.
همواره افسانه‌های بسیاری درباره آسیب‌های خودارضایی مطرح بوده است. از جمله: کوری، دیوانه شدن، از کارافتادن دستگاه تناسلی و بچه‌دار نشدن، ضعف بدن، بیماری‌های روحی و روانی و … که هیچیکدام واقعیت ندارد. اما از سویی دیگر، گروهی نیز از آن سوی بام افتاده و فواید بسیاری را برای خودارضایی برمی‌شمارند. از جمله: کاهش احتمال سرطان پروستات، بهبود خلق و رفع تنش، افزایش میزان علاقمندی جنسی و دفع اسپرم‌های ضعیف، که البته هیچکدام از این ادعاها از لحاظ تجربی و علمی به اثبات نرسیده است.
واقعیت خودارضایی چیست؟
اولین نکته‌ای که باید به آن آگاه باشیم آن است که خودارضایی عملی شایع است و تنها به انسان محدود نمی‌شود و سایر پستانداران نیز به آن مبادرت می‌ورزند. حتی نوزادان نیز هنگامی که به کشف بدن خود می‌پردازند و یا زمانی که می‌خواهند احساس آرامش به‌دست آورند، خودارضایی می‌کنند. آنها درک می‌کنند که تماس با بدن، احساس خوبی به آنها می‌دهد. بر اساس تحقیقی که بر روی ۵۸۶۵ فرد بین ۱۴ تا ۹۴ سال صورت گرفت و همچنین با در نظر گرفتن سن آنها، ۶۷ تا ۹۴ درصد مردان حداقل یکبار خودارضایی کرده بودند و ۴۳ تا ۶۷ درصد نیز حداقل یکبار در ماه گذشته خودارضایی کرده بودند. هرچه سن افراد پایینتر می‌آید، درصد خودارضایی افزایش پیدا می‌کند. در میان زنان، بین ۴۳ تا ۸۵ درصد حداقل یکبار در طول زندگی خودارضایی کرده بودند و بین ۲۱ تا ۴۳ درصد نیز یکبار در ماه گذشته خودارضایی کرده بودند.
برخلاف افسانه‌هایی که درباره مضرات خودارضایی در بین عموم شایع است، تاکنون هیچ تحقیق علمی وجود ندارد که اثبات کرده باشد خودارضایی مضر است.
نکته مهم دیگر آن است که تمام فعالیت‌های فیزیکی انسان از جمله غذا خوردن، نوشیدن، خوابیدن و … به‌طور طبیعی دارای محدویت است. به‌همانگونه که نفس غذا خوردن ضرری برای بدن ندارد، بلکه بیش از حد خوردن برای انسان مضر است؛ تاکنون هیچ مطالعه علمی، نفس خودارضایی را مضر ندانسته بلکه خودارضایی زیاد یا اعتیاد به خودارضایی بالاخص همراه با تماشای پورنوگرافی را اختلال یا مزمن تشخیص داده است. بنابراین باید بین خودارضایی مزمن یا اعتیاد به خودارضایی و خودارضایی طبیعی تفاوت قائل شد.
با این وجود، بر اساس تحقیقات یک گروه سوئیسی در سال ۲۰۱۷، خودارضایی بالاخص در میان مردان با میزان کاهش رابطه جنسی با شریک جنسی، عدم رضایت از ارتباط، نارضایتی جنسی، اختلال جنسی بیشتر و رضایت کمتر از سلامت روانی و زندگی همبستگی دارد.
رفتار جنسی مبتنی بر آمیزش دو فرد، همبستگی بیشتری با سلامت روانی و فیزیکی، در قیاس با خودارضایی دارد. و خودارضایی همبستگی بیشتری با رضایت پایین در رابطه و عشق کمتر نسبت به شریک عاطفی در قیاس با آمیزش جنسی دارد. البته همانطور که ذکر شد، این مطالعه تنها به بررسی همبستگی پرداخته است و علیت بین پدیده‌ها را کاوش نمی‌کند.
به‌عبارت ساده، بر اساس مطالعات علمی تاکنون، فواید و یا مضرات خودارضایی در مطالعات تجربی اثبات نشده است. آنچه به‌دست آمده است، تنها همبستگی بین پدیده‌ها می‌باشد. مطالعات علمی تنها بیان می‌کنند به‌نوعی ارتباط بین خودارضایی و سلامت فیزیکی و روانی پایین و کیفیت رابطه پایینتر وجود دارد. فرض غالب آن است که افرادی که سلامت روانی و فیزیکی پایین‌تری دارند و ارتباط آنها ناسالم‌تر است، احتمالاً بیشتر خودارضایی می‌کنند.
اما چه زمانی خودارضایی، مزمن یا اختلال محسوب می‌شود؟
متاسفانه با آغاز اینترنت پرسرعت و شیوع فیلم‌های پورنوگرافی، تعداد خود‌ارضایی‌های مکرر و مزمن در افراد بسیار افزایش یافته است. تا پیش از آن، بشر چندان با چنین پدیده‌ای مواجه نبوده است و بنابراین این باور در ذهن افراد جای داشت که خودارضایی مزمن و یا به تعداد دفعات زیاد، در فرد ممکن نمی‌باشد (و یا بسیار به‌ندرت اتفاق می‌افتد) و فرد هر زمان که احساس رضایت کرد، دست از خودارضایی بر می‌دارد. منتهی بعد از آغاز اینترنت پرسرعت، فرد به‌جهت توانایی ایجاد تنوع بسیار زیاد در فیلم‌های پورنوگرافی، بعد از تماشای آنها به‌نوعی خود را مجبور به انجام خودارضایی می‌بیند و اندک اندک همانگونه که در مقاله اعتیاد به پورنوگرافی آورده‌ایم، ساختار مغز تغییر می‌یابد و مغز معتاد هیچ زمان به احساس رضایت دست نمی‌یابد.
بر اساس تحقیقات دکتر پورتو، اعتیاد به خودارضایی یا اعتیاد به استمنا همبستگی بالایی با تماشای فیلم‌های پورنوگرافیک دارد و به‌همین دلیل نمی‌توان اختلال نعوظ و یا نرسیدن به ارگاسم را ناشی از خوارضایی دانست، بلکه او دلیلش را تماشای فیلم‌های پورنوگرافی می‌داند.
خودارضایی یا استمنا زمانی مزمن (اعتیاد به خودارضایی) محسوب می‌شود که:
۱. اضطراب در فرد ایجاد می‌کند. ۲. خودارضایی برای شما راهی است برای فرار از واقعیت‌های زندگی. واقعیت‌هایی که شما از مواجهه با آن اجتناب می‌ورزید. ۳. زندگی اجتماعی و شغلی فرد تحت تاثیر قرار می‌گیرد. فرد به‌جهت وقتی که برای خودارضایی و تفکر به آن صرف می‌کند، فرصت اندکی برای دوستان و روابط اجتماعی دارد. به‌جهت تمرکز زیاد فرد بر خودارضایی، شغل او نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. ۴. وسوسه خودارضایی در فرد آنچنان قوی است که فرد در مقابل آن نمی‌تواند مقاومت کند. در این حالت، فرد کنترلی بر رفتار و عادت خود ندارد. همانند قماربازی که بر وسوسه قمار خود کنترلی ندارد. ۵. خودارضایی فرد باعث آسیب بدنی در او می‌شود. به‌طور مثال، به‌جهت خودارضایی زیاد، ناحیه تناسلی فرد ملتهب شده و یا زخم می‌شود. ۶. درصورتی که تفکر بیش از اندازه فرد به خودارضایی، باعث عدم تمرکز شود.
مضرات و مزایای خودارضایی مزمن یا اعتیاد به خودارضایی :
درباره مضرات خودارضایی به‌کرات گفته‌اند و نوشته‌اند. طول تاریخ مملو از دلایل غیرعلمی و دور از واقعیتی است که بر ضد خودارضایی نگاشته شده است. درباره فواید خودارضایی نیز در سال‌های اخیر به‌کرات گفته‌اند و از آن جهت که فواید ذکر شده، واکنشی به حقایق غیرعلمی ذکر شده درباره مضرات خودارضایی بوده است، به آن نیز نمی‌توان اعتماد کرد؛ زیرا چندان مبتنی بر مطالعات دقیق علمی نبوده است.
باوری که اخیراً تبلیغ بسیاری بر روی آن می‌شود آن است که رسیدن به ارگاسم و انزال به صورت‌های متفاوت، تفاوتی با یکدیگر ندارد و همه مانند یکدیگر هستند. در حالیکه بر اساس مطالعات، پس از آمیزش جنسی بدن فرد ۴ برابر پرولاکتین بیشتری نسبت به خودارضایی تولید می‌کند که باعث می‌شود فرد برای مدتی، ترمز جذبه جنسی‌اش کشیده شود و به‌عبارتی دیگر، احساس رضایت به‌دست آمده برای مدت زمانی برای او کافی می‌باشد. در تحقیقی دیگر، مشخص شد افرادی که اخیراً رابطه از نوع آلت – واژن داشته‌اند، در پاسخ به استرس‌ها از لحاظ فشارخون، پاسخ بهتری در قیاس با انزال یا ارگاسم از طریق خودارضایی (و یا انواع دیگر) داشته‌اند و فشار خون کمتری را تجربه می‌کنند.
تحقیقات دیگری نیز از این دست وجود دارد. اما درباره اعتیاد به خودارضایی کمتر تردید وجود دارد و همه مطالعات بر مضر بودن آن اذعان دارند. اگرچه به‌دلیل همراه بودن تماشای پورنوگرافی با خودارضایی مزمن (اعتیاد به خودارضایی)، فرض غالب آن است که این مضرات به‌دلیل تماشای پورنوگرافی است و نه خودارضایی.
۱. برانگیختگی جنسی مداوم (Persistent sexual arousal). ۲. فقدان تمرکز (البته هنوز کاملاً مشخص نیست که فقدان تمرکز، ناشی از خودارضایی است یا تماشای پورنوگرافی). ۳. اختلال در نعوظ (البته هنوز کاملاً مشخص نیست که اختلال نعوظ، ناشی از خودارضایی است یا تماشای پورنوگرافی). ۴. ذهن فرد نسبت به خودارضایی همراه با پورنوگرافی چنان شرطی می‌شود که دیگر نمی‌تواند با شریک جنسی‌اش به ارگاسم برسد. (البته هنوز کاملاً مشخص نیست که نرسیدن به ارگاسم – Anorgasmia- ناشی از خودارضایی است یا تماشای پورنوگرافی).
۵. ممکن است فرد به‌جهت باورهای فرهنگی و مذهبی، دچار احساس شرم و یا گناه شود. اگرچه احساس شرم و گناه ارتباطی به عمل خودارضایی ندارد و ناشی از باور فرد است، ولکن به‌جهت عمومیت این باور، آن را به‌عنوان عوارض جانبی خودارضایی برشمردیم.
مزایای ذیل نیز توسط طرفدارن خودارضایی بیان شده‌اند:
۱. رفع تنش جنسی ۲. جلوگیری از سرطان پروستات ۳. شناخت بیشتر بدن ۴. خواب بهتر ۵. کاهش استرس
البته هیچ یک از مزایای فوق نیز در تحقیقات علمی به اثبات نرسیده اند.
علت اعتیاد به خودارضایی و نحوه توقف خودارضایی
توقف تماشای پورنوگرافی پس از مدتی باعث کاهش خودارضایی و غلبه بر خودارضایی مزمن می‌شود.
اگر علت اعتیاد به خودارضایی شما ارتباطی به تماشای پورنوگرافی ندارد، دلیلش را باید در مشکلات شخصی مانند اضطراب، عدم‌امنیت و فقدان خوشحالی دانست. در این حالت، خودارضایی همانند موادمخدر عمل می‌کند تا فرد را به‌طور موقت از مواجهه با زندگی واقعی دور کند.
درمان اعتیاد به خودارضایی در اینصورت
*** آن است که با مشکلات زندگی مواجه شوید و راه‌حل‌های دیگری به‌غیر از فرار و اجتناب بیابید.
**از هر چیز تحریک‌آمیز پزهیز کنید.
***از محیط‌هایی که اکثراً در آنها خودارضایی می‌کردید، برای مدتی اجتناب کنید. (مثلاً اتاقتان را تغییر دهید یا دکورش را عوض کنید یا تا جای ممکن از تنهایی و خلوت پرهیز نمایید.)
**فعالیت‌های جایگزین برای خود ایجاد کنید. ورزش کنید، گردش بروید، قدم بزنید، کتاب بخوانید، با دوستان خود وقت صرف کنید.
***گاهی تکنیک به تعویق‌اندازی می‌تواند بسیار موثر باشد. به‌خود بگویید: الان نه، دو ساعت دیگر. فکر خودارضایی مانند خارش بدن است. وقتی آن را به‌تعویق بیندازید، دیگر فکر خودارضایی قوت خود را از دست می‌دهد.
ترک خودارضایی یا استمنا
در صورتی که به اعتیاد تبدیل شده باشد تنها با اراده و انگیزه شما قابل تحقق است. کتاب پورنوگرافی لذت ممنوعه روشهایی جهت ترک پورنوگرافی ارائه می کند که در عین حال برای ترک خودارضایی یا استمنا نیز مفید است.
